Informacje o projekcie

Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, www.poig.gov.pl

Okres realizacji: 2009 – 2015

Wartość całkowita: 69 581 728,89 PLN

Dofinansowanie: 53 261 113,09 PLN

 

Zespół staromiejski wraz z obszarem dawnych fortyfikacji został uznany za zabytek w lipcu 1936 roku, dzięki czemu po skomunalizowaniu gruntów pofortecznych możliwa była jego kompleksowa ochrona. W latach trzydziestych XX w. rozpoczęły się również badania historyczne i konserwatorskie dawnej twierdzy. Od 1936 roku wykonywano m.in. inwentaryzację obiektów fortecznych. Od roku 1976 rozpoczęto prace konserwatorskie w związku ze zbliżaniem się 400-letniej rocznicy założenia miasta. Remontom i renowacji, poddano wówczas najbardziej reprezentatywne obiekty forteczne i fragmenty murów.

Dopiero jednak prace podjęte w roku 2011, które otrzymały wsparcie finansowe ze strony Unii Europejskiej w ramach projektu o nazwie: „Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki”, współfinansowanego z Program Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – pozwoliły na pierwsze, od roku 1868 scalenie rozerwanego pierścienia fortyfikacji. Przedmiotem projektu jest historyczny krajobraz warowny Twierdzy Zamość XVI-XIX w., jako fenomen wielkoskalowej organizacji przestrzeni dla celów obronnych. Zakresem działań objętych jest więc całość terenów pofortyfikacyjnych dawnej twierdzy, a więc nie tylko dzieła obronne, istniejące i nieistniejące, ale także wszystkie elementy, podporządkowane niegdyś funkcjom obronnym, dziś zaś sprzyjające ich identyfikacji. Krajobraz warowny jest konstytutywną, immanentną i warunkową cechą każdej fortyfikacji, wyrażającą jej właściwą postać, sens, rolę i znaczenie. Zatarcie krajobrazu warownego, nawet przy konserwatorskim zachowaniu substancji większości urządzeń fortyfikacyjnych – równa się utracie większości wartości historycznych (naukowych, dydaktycznych) jak i współczesnych (kompozycyjnych, ekologicznych, urbanistycznych, turystycznych) zabytkowych fortyfikacji. Krajobraz warowny, którego osnową są fortyfikacje, współtworzony jest również przez inne czynniki, takie jak zieleń, komunikacja, akweny, zabudowa i strefy ekspozycji.

W zakresie skali, znaczenia edukacyjnego i kompleksowości oddziaływania – zrekomponowany, a w części zrekonstruowany zespół obronny Twierdzy Zamość nie ma odpowiednika w Polsce. Projekt, jako jedyny w Polsce i jeden z niewielu w Europie, doprowadził do odbudowy fenomenu sylwety ufortyfikowanego miasta renesansowego (mimo kilkukrotnych modernizacji umocnień – XIX-wieczna twierdza nadal zachowała programowe cechy XVI/XVII-wiecznego miasta warownego). Stanowi to utrwalanie i sublimację wartości, dzięki którym Zamość został wpisany na listę światowego Dziedzictwa UNESCO, jako jedyny do tej pory obiekt z Województwa Lubelskiego, i jest konsekwentną realizacją zobowiązań, wynikających z tego faktu. Rewitalizacja dawnych fortyfikacji nowożytnych jest w Polsce praktyką stosowaną od wielu lat, jednakże dotyczy generalnie zespołów czytelnych i odbywa się metodą aplikacji lub implantacji nowych funkcji do poszczególnych budowli i elementów twierdz. W przypadku Zamościa – celem zamierzenia jest całościowa integracja mało czytelnego, zdekompletowanego zespołu umocnień – do stanu umożliwiającego ich synergiczną percepcję wraz z miastem – tak w sylwecie, jak i strukturze urbanistycznej.

Projekt Miasta Zamość „Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki” złożony został w maju 2008 r. w odpowiedzi na ogłoszony przez Polską Organizację Turystyczną nabór projektów do dofinansowania w ramach Działania 6.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka "Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym". 

W wyniku naboru złożono łącznie 175 projektów na kwotę ponad 7,4 mld zł, co stanowiło prawie 16 razy większą sumę niż środki dostępne w ramach Działania 6.4 PO IG czyli 138 mln euro (0,46 mld zł). Złożone projekty zostały  następnie poddane ocenie strategicznej, mającej na celu wyłonienie przedsięwzięć o największym strategicznym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Prace prowadzone były przez międzyresortowy zespół, w skład którego wchodzili przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Sportu i Turystyki oraz Polskiej Organizacji Turystycznej i zakończyły się dnia 6 czerwca 2008 r. Ocenie podlegała zgodność projektów z kryteriami strategicznymi oraz kryteriami zatwierdzonymi przez Komitet Monitorujący. Rekomendowane do dofinansowania zostały te przedsięwzięcia, które spełniały wszystkie te kryteria.

Wsparcie w ramach Działania 6.4 PO IG otrzymały markowe produkty turystyczne już istniejące i rozpoznawalne w skali nie tylko danego regionu, ale także na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w tym obiekty wpisane na listę UNESCO. Zgodnie z założeniami Działania 6.4.,projekty powinny dotyczyć flagowych atrakcji turystycznych Polski. Miało to szczególne znaczenie w kontekście przygotowania ciekawej oferty turystycznej przed Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Ponadto zdecydowano, że wybrane do dofinansowania zostaną projekty polegające przede wszystkim na bezpośrednim zainwestowaniu w rozwój atrakcji turystycznej. Zespół dokonujący oceny wybierał takie przedsięwzięcia, które będą gwarantowały, że kibice odwiedzający Polskę w trakcie Mistrzostw będą chcieli wrócić z rodziną i przyjaciółmi właśnie ze względu na produkt turystyczny wsparty w ramach Działania 6.4, a więc skłonią zagranicznych turystów do wielokrotnego odwiedzenia kraju. Starano się także wyłonić do dofinansowania produkty turystyczne adresowane do jak najszerszego grona potencjalnych odbiorców. W oparciu o opisane powyżej zasady wyłoniono 25 projektów, które zespół oceniający zarekomendował do dofinansowania w ramach Działania 6.4 PO IG. Projekt Miasta Zamościa został sklasyfikowany na 11 miejscu.

Propozycja listy rankingowej została przekazana do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, które przeprowadziło trwające miesiąc (21 czerwca – 20 lipca 2008), konsultacje społeczne. 31 lipca 2008 roku Pani Elżbieta Bieńkowska, Minister Rozwoju Regionalnego, ogłosiła na konferencji prasowej wyniki weryfikacji indykatywnej listy projektów kluczowych. Projekt Miasta Zamość znalazł się wśród 13 projektów zatwierdzonych w wyniku aktualizacji listy, jako jedyny z województwa lubelskiego.


Proszę czekać... Proszę czekać...